Το ηφαίστειο είναι φυσικό άνοιγμα της επιφάνειας της γης απ’ όπου βγαίνουν κατά καιρούς φλόγες, καπνός και στερεά υλικά λιωμένα που προέρχονται από το εσωτερικό της γης. Το ηφαίστειο είναι φυσικός σχηματισμός του φλοιού της γης, με τον οποίο έρχεται σε επικοινωνία το πυρακτωμένο εσωτερικό της γης με την επιφάνειά της. Η συγκοινωνία αυτή με το εσωτερικό της γης και συγκεκριμένα τον Μανδύα γίνεται με μια ρωγμή που λέγεται πόρος. Η θερμοκρασία του μανδύα κυμαίνεται, από την ανώτερη προς την κατώτερη ζώνη, από 100 βαθμούς Κελσίου μέχρι 4000 βαθμούς. Φτάνει στην επιφάνεια απλός ή με διακλαδώσεις και καταλήγει σ’ ένα άνοιγμα που λέγεται κρατήρας. Επειδή βγαίνουν συνέχεια υλικά, που κάθονται γύρω από το στόμιο του ηφαιστείου, αυτό συνεχώς ψηλώνει κι έτσι σχηματίζεται ένας κώνος, που λέγεται ηφαιστειακός κώνος.
Τα ηφαίστεια πάνω στη Γη βρίσκονται συνήθως εκεί όπου δύο ή και τρεις τεκτονικές πλάκες συγκρούονται ή απομακρύνονται.
Ένα ηφαίστειο χαρακτηρίζεται ως ενεργό αν έχει καταγραφεί κάποια δραστηριότητά του κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων. Αντίθετα, αν έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη κάποιου ηφαιστείου, αλλά δεν υπάρχει καμία καταγραφή δραστηριότητάς του στους ιστορικούς χρόνους, το ηφαίστειο χαρακτηρίζεται ως σβησμένο. Τίποτα όμως δεν μας εξασφαλίζει ότι ένα σβησμένο ηφαίστειο ξαφνικά μπορεί να γίνει ενεργό.
Από όλα τα γεωλογικά φαινόμενα, τα ηφαίστεια είναι τα πιο εντυπωσιακά ?